အဆုတ္တြင္း ေရ၀င္ၿခင္း ..............
အဆုတ္တြင္း ေရ၀င္တယ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ အသံုးအႏႈန္းမွားေနပါတယ္။ သာမန္စဥ္းစားလုိက္တဲ့အခါ အဆုတ္ထဲ ေရ၀င္တဲ့ လူနာတခ်ိဳ႕ဟာ ေရထပ္၀င္မွာစိုးလုိ႔ ေရမခ်ိဳးရဲ၊ ေရ၀ေအာင္ မေသာက္ရဲတဲ့အထိ ျဖစ္တာမ်ိဳး မၾကာခဏႀကံဳေတြ႕ရပါတယ္ အမွန္တကယ္ေတာ့ အဆုတ္ဆုိတာ တစ္ခ်ိန္လံုးပိန္လိုက္၊ ေဖာင္းလုိက္ျဖစ္ေနတဲ့အဂၤါျဖစ္ပါတယ္။
အဆုတ္နဲ႔ ရင္ေခါင္းအတြင္း နံရံပြတ္တုိက္ျခင္းမရွိေအာင္ ရင္ေခါင္းရဲ႕အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္မွာ အေျမႇး တစ္လႊာနဲ႔ အဆုတ္ေပၚမွာ အေျမႇးတစ္လႊာစီအုပ္ကာ ေပးထားပါတယ္။
တကယ္လို႔ အဲဒီအလႊာႏွစ္ခုၾကားမွာပဲျဖစ္ေစ၊ အလႊာတစ္ခုခုမွာပဲ ျဖစ္ေစေရာဂါျဖစ္လာရင္ အလႊာရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ ေတြ ၾကမ္းလာၿပီး ၾကားခံအဆီပါးပါးေလးလည္း အရာမေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါ အသက္႐ွဴလုိက္တုိင္း အလႊာႏွစ္ခု ပြတ္တုိက္ တဲ့အခါ အလႊာေတြၾကားမွာ အရည္တျဖည္းျဖည္း စိမ့္ထြက္ရင္းနဲ႔ မ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အလႊာ ၂ ခုၾကားမွာ ေျပာပေလာက္ ေအာင္ ေနရာလြတ္မရွိေပမယ့္၊ အရည္စိမ့္ထြက္လာတဲ့အခါ အလႊာႏွစ္ခု တျဖည္းျဖည္းကြာလာၿပီး ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အရည္အထြက္မ်ားရင္ မ်ားသေလာက္ ေနရာက်ယ္ျပန္႔လာပါတယ္။ က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ေနရာဟာ နံ႐ိုးေတြနဲ႔ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့ အဆုတ္ ကိုပဲ ဖိမိလာပါတယ္။
အရည္ထုထည္မ်ားရင္ မ်ားသေလာက္ ပတ္လည္၀ုိင္းမိထားၿပီး၊ အဆုတ္တစ္ျခမ္းလံုးကိုပါ ဖိလုိက္ပါတယ္။ အရည္ထုထည္မ်ားလြန္းအားႀကီးရင္ ဆန႔္က်င္ဘက္ အဆုတ္အျခမ္းကိုပါ တြန္းဖိတတ္ပါတယ္။ အဲဒါ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေၾကာင္း ရင္းကေတာ့ အဆုတ္တီဘီေရာဂါနဲ႔ အဆုတ္ကင္ဆာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီေၾကာင့္ဆိုရင္ တီဘီရဲ႕ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ညေနဘက္ အဖ်ားေငြ႕ေငြ႕တက္ျခင္း၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿပီး ပိန္လာျခင္း၊ ေမာျခင္း၊ အဆုတ္အရည္၀င္သည့္ ဘက္တြင္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခငး္မ်ား ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အဆုတ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ နမိုးနီးယားအဆုတ္ေရာင္ေရာဂါမ်ား မွာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
တီဘီေရာဂါျဖစ္တဲ့သူေတြ (မ်ားေသာအားျဖင့္ လူလတ္ပိုင္း) ကင္ဆာေၾကာင့္ဆုိရင္ အသက္ႀကီးသူုေတြမွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ အဆုတ္နဲ႔ ရင္ေခါင္းအထူးကုဌာနမွာ တက္ေရာက္တဲ့လူနာမ်ားရဲ႕ ၄၀%မွာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ကေလးတီဘီမွာေတာ့ ျဖစ္ႏႈန္းနည္းပါတယ္။
ေရာဂါျဖစ္မွန္း ဘယ္လုိသိမလဲ။
ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၾကည့္ၿပီး ေစာေစာပုိင္းက ေျပာခဲ့တဲ့ လကၡဏာေတြလည္း ေတြ႕မယ္။ ရင္ဘတ္ဓာတ္မွန္ ႐ိုက္ၾကည့္ လုိက္ရင္ အဆုတ္အေျမႇးလႊာ ၾကားထဲမွာ အရည္ေတြစုေနတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ အဆုတ္အသားမွာ တီဘီ(သို႔) ကင္ဆာကို ေတြ႕ရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူရပါတယ္။ ေသခ်ာေအာင္ ေက်ာဘက္ကေန အဆုတ္အေျမႇးပါးအသားစကို သီးသန္႔ အပ္ကိုသံုးၿပီး ထုတ္ယူရပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္နဲ႔အသာစ အေျဖမသိရရင္ (၃) ႀကိမ္ေလာက္အထိေတာ့ ယူႏုိင္ပါတယ္။ တုိးတက္ၿပီး ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ ရင္ေခါင္းထဲကို မွန္ေျပာင္းအေသးေလး (Medical Thoracoscopy) မ်က္ျမင္စိတ္ႀကိဳက္ အဆုတ္အေျမႇးအသားစ ကို ယူႏုိင္တဲ့အတြက္ ရာႏႈန္းျပည့္ အေျဖမွန္သိႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ အရည္ကို တီဘီေၾကာင့္ ထြက္တာလား၊ ကင္ဆာေၾကာင့္ထြက္တာလားသိရန္ စမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနည္းေတြထဲက တစ္နည္းကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုး စမ္းသပ္ သုေတသနျပဳလုပ္ၿပီးပါၿပီ။ ထူးျခားၿပီး အသံုး၀င္မယ့္ စမ္းသပ္မႈတစ္ခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အဆုတ္အေျမႇးထဲ အရည္ထြက္ တဲ့ လူနာတုိင္းကို အဆုတ္ အေျမႇးအသာစယူႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ လူနာအသက္ကလည္းငယ္၊ စုပ္ယူရရွိတဲ့ အရည္ ကလည္း ႀကံရည္ေရာင္၊ ဓာတ္မွန္မွာ အဆုတ္အသားတီဘီ ျပတ္ျပတ္သားသားေတြ႕ရင္ အရည္ထြက္ရျခင္းအေၾကာင္းဟာ တီဘီလုိ႔ ရာႏႈန္းျပည့္ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။
ကုထံုးကေတာ့ အရည္ေတြကို စုပ္ထုတ္ရပါတယ္။ တီဘီေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ တီဘီအတြက္ ေဆးကုသမႈေပးရပါတယ္။ ကင္ဆာဆုိရင္ေတာ့ ကင္ဆာအတြက္ ကုသမႈေတြေပးရပါတယ္။
(၁) ေခ်ာင္းဆိုး၊ ဖ်ား၊ ပိန္၊ ေက်ာရင္ေအာင့္ ႏွစ္ပတ္ထက္ ပိုၾကာရင္ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းျပပါ။
(၂) ရင္ဘတ္ဓာတ္မွန္႐ိုိက္ဖို႔ လုိတယ္လုိ႔ ၫႊန္ၾကားရင္႐ိုက္ပါ။ ဓာတ္မွန္မွာ အဆုတ္ထဲေရ၀င္ေနတာ ေတြ႕ၿပီဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသပါ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဆးခန္းေတြမွာ အဆုတ္ထဲကအရည္ကို အလြယ္တကူေဖာက္ထုတ္တာဟာ အလြန္အႏၲရာယ္ မ်ားပါတယ္။ ပိုး၀င္သြားၿပီး အရည္အားလံုး ျပည္ျဖစ္သြားရင္ အလြန္ကုရခက္ပါတယ္။
(၃) လူနာအေနနဲ႔လည္း သက္ဆုိင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ ဆီ ေရာက္ေအာင္သြားပါ။ အခမဲ့နီးပါးေလာက္ ကုသမႈေပးႏုိင္တဲ့ ေဆး႐ံုႀကီးေတြရွိပါတယ္။ ေငြေၾကးမျပည့္စံုတာကို အေျခခံၿပီး အရာရာကို ျငင္းဆန္ရင္ ဒုကၡေရာက္ႏုိင္ပါတယ္။ အသားစယူရမယ္၊ အရည္ေဖာက္ရမယ္ဆုိရင္လည္း ထြက္မေျပးပါနဲ႔။ အရည္းကို စုပ္မထုတ္ရင္ တျဖည္းျဖည္းပ်စ္ႏွစ္လုိက္လာၿပီး အႏွစ္ထူႀကီးျဖစ္သြားရင္ အလြန္ကုရခက္ပါတယ္။ ေရာဂါအေျဖထြက္ၿပီဆုိရင္လည္း ေနာက္တစ္ဆင့္ ကုသမႈကို လက္ခံပါ။
ံMG MANDALAY
အဆုတ္တြင္း ေရ၀င္တယ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ အသံုးအႏႈန္းမွားေနပါတယ္။ သာမန္စဥ္းစားလုိက္တဲ့အခါ အဆုတ္ထဲ ေရ၀င္တဲ့ လူနာတခ်ိဳ႕ဟာ ေရထပ္၀င္မွာစိုးလုိ႔ ေရမခ်ိဳးရဲ၊ ေရ၀ေအာင္ မေသာက္ရဲတဲ့အထိ ျဖစ္တာမ်ိဳး မၾကာခဏႀကံဳေတြ႕ရပါတယ္ အမွန္တကယ္ေတာ့ အဆုတ္ဆုိတာ တစ္ခ်ိန္လံုးပိန္လိုက္၊ ေဖာင္းလုိက္ျဖစ္ေနတဲ့အဂၤါျဖစ္ပါတယ္။
အဆုတ္နဲ႔ ရင္ေခါင္းအတြင္း နံရံပြတ္တုိက္ျခင္းမရွိေအာင္ ရင္ေခါင္းရဲ႕အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္မွာ အေျမႇး တစ္လႊာနဲ႔ အဆုတ္ေပၚမွာ အေျမႇးတစ္လႊာစီအုပ္ကာ ေပးထားပါတယ္။
တကယ္လို႔ အဲဒီအလႊာႏွစ္ခုၾကားမွာပဲျဖစ္ေစ၊ အလႊာတစ္ခုခုမွာပဲ ျဖစ္ေစေရာဂါျဖစ္လာရင္ အလႊာရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ ေတြ ၾကမ္းလာၿပီး ၾကားခံအဆီပါးပါးေလးလည္း အရာမေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါ အသက္႐ွဴလုိက္တုိင္း အလႊာႏွစ္ခု ပြတ္တုိက္ တဲ့အခါ အလႊာေတြၾကားမွာ အရည္တျဖည္းျဖည္း စိမ့္ထြက္ရင္းနဲ႔ မ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အလႊာ ၂ ခုၾကားမွာ ေျပာပေလာက္ ေအာင္ ေနရာလြတ္မရွိေပမယ့္၊ အရည္စိမ့္ထြက္လာတဲ့အခါ အလႊာႏွစ္ခု တျဖည္းျဖည္းကြာလာၿပီး ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အရည္အထြက္မ်ားရင္ မ်ားသေလာက္ ေနရာက်ယ္ျပန္႔လာပါတယ္။ က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ေနရာဟာ နံ႐ိုးေတြနဲ႔ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့ အဆုတ္ ကိုပဲ ဖိမိလာပါတယ္။
အရည္ထုထည္မ်ားရင္ မ်ားသေလာက္ ပတ္လည္၀ုိင္းမိထားၿပီး၊ အဆုတ္တစ္ျခမ္းလံုးကိုပါ ဖိလုိက္ပါတယ္။ အရည္ထုထည္မ်ားလြန္းအားႀကီးရင္ ဆန႔္က်င္ဘက္ အဆုတ္အျခမ္းကိုပါ တြန္းဖိတတ္ပါတယ္။ အဲဒါ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေၾကာင္း ရင္းကေတာ့ အဆုတ္တီဘီေရာဂါနဲ႔ အဆုတ္ကင္ဆာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီေၾကာင့္ဆိုရင္ တီဘီရဲ႕ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ညေနဘက္ အဖ်ားေငြ႕ေငြ႕တက္ျခင္း၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿပီး ပိန္လာျခင္း၊ ေမာျခင္း၊ အဆုတ္အရည္၀င္သည့္ ဘက္တြင္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခငး္မ်ား ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အဆုတ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ နမိုးနီးယားအဆုတ္ေရာင္ေရာဂါမ်ား မွာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
တီဘီေရာဂါျဖစ္တဲ့သူေတြ (မ်ားေသာအားျဖင့္ လူလတ္ပိုင္း) ကင္ဆာေၾကာင့္ဆုိရင္ အသက္ႀကီးသူုေတြမွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ အဆုတ္နဲ႔ ရင္ေခါင္းအထူးကုဌာနမွာ တက္ေရာက္တဲ့လူနာမ်ားရဲ႕ ၄၀%မွာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ကေလးတီဘီမွာေတာ့ ျဖစ္ႏႈန္းနည္းပါတယ္။
ေရာဂါျဖစ္မွန္း ဘယ္လုိသိမလဲ။
ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၾကည့္ၿပီး ေစာေစာပုိင္းက ေျပာခဲ့တဲ့ လကၡဏာေတြလည္း ေတြ႕မယ္။ ရင္ဘတ္ဓာတ္မွန္ ႐ိုက္ၾကည့္ လုိက္ရင္ အဆုတ္အေျမႇးလႊာ ၾကားထဲမွာ အရည္ေတြစုေနတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ အဆုတ္အသားမွာ တီဘီ(သို႔) ကင္ဆာကို ေတြ႕ရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူရပါတယ္။ ေသခ်ာေအာင္ ေက်ာဘက္ကေန အဆုတ္အေျမႇးပါးအသားစကို သီးသန္႔ အပ္ကိုသံုးၿပီး ထုတ္ယူရပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္နဲ႔အသာစ အေျဖမသိရရင္ (၃) ႀကိမ္ေလာက္အထိေတာ့ ယူႏုိင္ပါတယ္။ တုိးတက္ၿပီး ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ ရင္ေခါင္းထဲကို မွန္ေျပာင္းအေသးေလး (Medical Thoracoscopy) မ်က္ျမင္စိတ္ႀကိဳက္ အဆုတ္အေျမႇးအသားစ ကို ယူႏုိင္တဲ့အတြက္ ရာႏႈန္းျပည့္ အေျဖမွန္သိႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ အရည္ကို တီဘီေၾကာင့္ ထြက္တာလား၊ ကင္ဆာေၾကာင့္ထြက္တာလားသိရန္ စမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနည္းေတြထဲက တစ္နည္းကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပထမဦးဆံုး စမ္းသပ္ သုေတသနျပဳလုပ္ၿပီးပါၿပီ။ ထူးျခားၿပီး အသံုး၀င္မယ့္ စမ္းသပ္မႈတစ္ခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အဆုတ္အေျမႇးထဲ အရည္ထြက္ တဲ့ လူနာတုိင္းကို အဆုတ္ အေျမႇးအသာစယူႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ လူနာအသက္ကလည္းငယ္၊ စုပ္ယူရရွိတဲ့ အရည္ ကလည္း ႀကံရည္ေရာင္၊ ဓာတ္မွန္မွာ အဆုတ္အသားတီဘီ ျပတ္ျပတ္သားသားေတြ႕ရင္ အရည္ထြက္ရျခင္းအေၾကာင္းဟာ တီဘီလုိ႔ ရာႏႈန္းျပည့္ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။
ကုထံုးကေတာ့ အရည္ေတြကို စုပ္ထုတ္ရပါတယ္။ တီဘီေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ တီဘီအတြက္ ေဆးကုသမႈေပးရပါတယ္။ ကင္ဆာဆုိရင္ေတာ့ ကင္ဆာအတြက္ ကုသမႈေတြေပးရပါတယ္။
(၁) ေခ်ာင္းဆိုး၊ ဖ်ား၊ ပိန္၊ ေက်ာရင္ေအာင့္ ႏွစ္ပတ္ထက္ ပိုၾကာရင္ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းျပပါ။
(၂) ရင္ဘတ္ဓာတ္မွန္႐ိုိက္ဖို႔ လုိတယ္လုိ႔ ၫႊန္ၾကားရင္႐ိုက္ပါ။ ဓာတ္မွန္မွာ အဆုတ္ထဲေရ၀င္ေနတာ ေတြ႕ၿပီဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသပါ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဆးခန္းေတြမွာ အဆုတ္ထဲကအရည္ကို အလြယ္တကူေဖာက္ထုတ္တာဟာ အလြန္အႏၲရာယ္ မ်ားပါတယ္။ ပိုး၀င္သြားၿပီး အရည္အားလံုး ျပည္ျဖစ္သြားရင္ အလြန္ကုရခက္ပါတယ္။
(၃) လူနာအေနနဲ႔လည္း သက္ဆုိင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ ဆီ ေရာက္ေအာင္သြားပါ။ အခမဲ့နီးပါးေလာက္ ကုသမႈေပးႏုိင္တဲ့ ေဆး႐ံုႀကီးေတြရွိပါတယ္။ ေငြေၾကးမျပည့္စံုတာကို အေျခခံၿပီး အရာရာကို ျငင္းဆန္ရင္ ဒုကၡေရာက္ႏုိင္ပါတယ္။ အသားစယူရမယ္၊ အရည္ေဖာက္ရမယ္ဆုိရင္လည္း ထြက္မေျပးပါနဲ႔။ အရည္းကို စုပ္မထုတ္ရင္ တျဖည္းျဖည္းပ်စ္ႏွစ္လုိက္လာၿပီး အႏွစ္ထူႀကီးျဖစ္သြားရင္ အလြန္ကုရခက္ပါတယ္။ ေရာဂါအေျဖထြက္ၿပီဆုိရင္လည္း ေနာက္တစ္ဆင့္ ကုသမႈကို လက္ခံပါ။
ံMG MANDALAY
